Skip to main content
CreaBel logoCreaBel logo

De boeken van Mozes?

In de Duitse - en in sommige Engelse vertalingen van de Bijbel worden de eerste 5 boeken “de boeken van Mozes” genoemd( 1 Mozes, 2 Mozes, …). Dit weerspiegelt het idee dat op een bepaald moment van het idee waren  dat Mozes de eerste 5 boeken zelf geschreven heeft.
De vraag is echter of dat wel volledig juist is.
Mozes is inderdaad aan het hof van de Egyptische farao opgegroeid. Maar op zijn 40ste is hij uit Egypte weggevlucht vanwege een moord op een Egyptenaar. Over de functie of autoriteit van Mozes binnen het hof weten we niet veel. In elk geval was zijn relatie met de farao niet zo open en vrijmoedig als die van Jozef.(Ex 2:15)
Bij Jozef was het heel anders; hij kwam als slaaf in Egypte terecht en werd enige tijd later ten onrechte in de gevangenis gezet. Omdat hij de dromen van de farao kon uitleggen, werd hij in 1 klap de hoogste persoon na de farao. Toen was hij 30 jaar; hij overleed toen hij 110 was. (Gen hfst 37-38)
Mozes was mogelijk 25 a 30 jaar actief aan het Egyptisch hof, Jozef mogelijk 70 jaar.

 

Josephus Flavius

Het is opmerkelijk dat door de Joodse geschiedkundige Josephus Flavius (AD 37 – 100 na chr.) de verhalen van Genesis in 2 boeken werden opgedeeld. Het eerste boek bestaat uit kleitabletten die waarschijnlijk met de komst van zijn Jozefs vader, Jacob-Israel, in Egypte terecht kwamen.  Het tweede boek, genaamd “FROM THE DEATH OF ISAAC TO THE EXODUS OUT OF EGYPT” beschrijft de levens van Jozef  en zijn vader Jacob.

 

De hereniging van Jacob en Jozef

Hoe logisch is het dat net de geschiedenis van de omzwervingen van Jacob en Jozef bij hun vereniging (na ongeveer 20 jaar scheiding), vele avonden lang de gespreksonderwerpen vormden? Zelfs de farao ontmoette Jacob om kennis te maken. (Gen 47)
Jozef was, als onderkoning, zeker en vast in de mogelijkheid om die verhalen bij de familiegeschiedenis te voegen. Dit werd waarschijnlijk onder zijn leiding door een van zijn ‘kabinetsmedewerkers’ uitgevoerd. Hierdoor is er natuurlijk een stijl-verschil te merken en is het gebruik van Egyptische woorden te verklaren. Mogelijk is door de inbreng van Jacob of de andere familieleden enige verduidelijking  toegevoegd van plaatsnamen.
Het verhaal van Jozef begint dan met Gen 37:2b “Jozef, zeventien jaar oud, hij was dus nog jong …”
Helemaal onaangekondigd komt Gen 38 met het verhaal van Juda. Het staat gewoon tussen het verhaal van Jozef:
Ge 37:36 De Midjanieten nu verkochten hem naar Egypte, aan Potifar, een hoveling van Farao, de overste der lijfwacht.
Intermezzo over Juda in Genesis 38 —> Mozes zou waarschijnlijk nooit zo’n lang intermezzo schrijven midden in het verhaal van Jozef ….
Ge 39:1 Jozef nu werd naar Egypte gebracht; en Potifar, een hoveling van Farao, de overste der lijfwacht, een Egyptenaar, kocht hem van de Israëlieten die hem daarheen gebracht hadden.
Ondanks dat het verhaal van Juda over een relatief lange tijdspanne handelt, gaat het verhaal van Jozef verder met dezelfde scene waarmee het werd afgesloten: Jozef verkocht aan Potifar.
Dit intermezzo kan enkel op deze plaats terecht komen als Juda zijn verhaal deed terwijl Jozef en Jacob het hunne deden en ondertussen alles genoteerd werd. Maar dit verhaal gaat over een tijdspanne van  misschien wel 30 jaar…  Juda erbij was wanneer Jacobs zonen graan gingen kopen bij Jozef,  dit avontuur  begon waarschijnlijk voor dat Jozef  verkocht werd als slaaf.

 

Robert de Telder

Robert de Telder wijdt in zijn boek “GENESIS VERSUS EGYPTOLOGIE” een volledig hoofdstuk aan Jozef. We citeren dit hoofdstuk aan het einde van dit artikel (versie 2009). Daarin lezen we over de populariteit van Jozef onder de bevolking, maar ook dat hij net zoals Daniel, hoofd van de ‘zieners’ werd. Hij huwde dan ook de dochter van een van hen. Maar buiten dat, was Jozef zelfs in de buurlanden bekend en geliefd.  Hij was het immers, die door zijn geestelijke gaven velen van de hongerdood bewaard heeft.

De Bijbel

In de Bijbel wordt Mozes een heel aantal keer geciteerd met de teksten die wel door hem zelf opgeschreven werden.  Mozes wordt echter niet in verband gebracht met teksten die in onze Bijbels in het boek Genesis te vinden zijn.

  • Ex 17:14 En de HERE zeide tot Mozes: Schrijf dit ter gedachtenis in een boek, en prent het Jozua in, dat Ik de herinnering aan Amalek onder de hemel volledig zal uitwissen.
  • Ex 24:4 En Mozes schreef al de woorden des HEREN op. Vroeg in de morgen bouwde hij een altaar onder aan de berg, met twaalf opgerichte stenen overeenkomstig de twaalf stammen van Israel.
  • Ex 34:27 De HERE zeide tot Mozes: Schrijf u deze woorden op, want op grond van deze woorden heb Ik met u en met Israel een verbond gesloten.
  •  Le 27:34 Dit zijn de geboden, die de HERE Mozes gegeven heeft voor de Israëlieten op de berg Sinaï.
  • Nu 33:2 Mozes namelijk beschreef hun tochten van pleisterplaats tot pleisterplaats naar het bevel des HEREN; en dit zijn hun pleisterplaatsen op hun tochten.   
  • Nu 36:13 Dit zijn de geboden en verordeningen, die de HERE door de dienst van Mozes aan de Israëlieten geboden heeft in de velden van Moab bij de Jordaan tegenover Jericho.
  • De 31:19 Nu dan, schrijf dit lied op en leer het de Israëlieten, leg het hun op de lippen, opdat dit lied Mij tot getuige zij tegen de Israëlieten.

 

Besluit

Al deze argumenten bevestigen dat het boek Genesis een verzameling is van de levensverhalen van verschillende aartsvaders. Ze doen allemaal hun eigen verhaal en de combinatie van die verhalen geeft een heel goed beeld van de geschiedenis van de aartsvaders, vanaf de schepping tot het begin van het verblijf in Egypte..
Het valt ook op dat het verhaal van Jacob en Jozef met veel meer details is beschreven en daar heeft de technische evolutie van kleitabletten naar papyrus waarschijnlijk veel mee te maken. En wie weet heeft een Egyptische schrijver van het hof daar mogelijk iets mee te maken.
Na die tijd volgt er een leemte. Tussen het sterven van Jacob en de geboorte van Mozes is heel weinig  geweten. Jozef leefde dan nog 53 jaar, tot het jaar 2369 A.M.   De dood van Jozef werd waarschijnlijk door de Egyptische schrijvers  of de stamhoofden van Israel bijgevoegd. Ongeveer 63 jaar later werd Mozes geboren en dan weer ong. 80 jaar later vond de exodus plaats.

.