Skip to main content

Het ontstaan van aardlagen - 2: zelf nabootsen

Van het ontstaan van de aardlagen van het type dat qua structuur op leisteen (of op het gesteente van de Grand Canyon) lijkt, zegt men dat deze lagen zijn ontstaan in de opeenvolging van de seizoenen. Op het eerste zicht lijkt deze verklaring misschien redelijk, maar er zijn verschillende problemen. Wanneer men het gesteente bekijkt, ziet men bijna geen spoor van leven. In de tijd dat die lagen werden opgehoopt, moet  een erg steriele omgeving geweest zijn en dit gedurende verschillende duizenden jaren! Er groeide geen gras, er liepen geen dieren, er waren geen mollen; geen stormen, geen regen, niets: alleen stof... Dat is althans wat we moeten afleiden uit het uitzicht van het gesteente.

Maar wat is het alternatief?

Reeds enkele decennia geleden, in 1986, kwam de Fransman Guy Berthault in het nieuws met een theorie over het ontstaan van de aardlagen. Doch die theorie werd in de wetenschappelijke wereld niet aanvaard! 'Nature' kwam pas met het nieuws in 1997. Het artikel was niet van de hand van Berthault en zijn naam werd zelfs niet vernoemd. Conclusie: de wereldse wetenschap aanvaardde dit niet (er blijken eigenlijk 2 soorten wetenschappers te zijn: zij die in de evolutie geloven en zij die in de schepping geloven). Ondertussen is die theorie, die met eenvoudige proeven te bewijzen is, op allerhande manieren getoetst. Ook werden verschaalberekeningen uitgewerkt zodat men een degelijke basis heeft om de resultaten au serieus te nemen1. Anno 2019 zijn de evolutiewetenschappers nog geen stap verder:  ze geloven nog steeds niet in een eenvoudig te demonstreren fenomeen!

De zandloper.

 

Sinds 1998 kan men op onze lezingen regelmatig de 'zandloper' bekijken. Dit is in essentie een platte bak met aan minstens 1 zijde een glazen wand om het resultaat te kunnen zien, en een onderverdeling zodat het zand door een relatief kleine opening naar beneden kan vallen.

In de bak zitten 2 soorten zand gemengd (oranje op de figuur). Wij gebruiken wit zand uit de zandbak van de kinderen en materiaal afkomstig uit de composthoop; beide werden gedroogd en gezift.

Door deze mengeling door een smalle gleuf te laten lopen, ontstaan tientallen aardlagen in enkele minuten!

Als je de bak symmetrisch maakt kan je hem simpelweg omdraaien (dus op zijn kop zetten) en de proef herhaalt zich.

Deze proefopstelling kan je thuis nabouwen

Wij gebruiken een bak met een glasplaat van ongeveer 30 bij 50 cm. Het raamwerk kan je best in gevernist hout maken. Maak de plankjes minimaal 3cm breed en lijm ze met 'Tec7' op de juiste positie van het glas, dat je hiervoor plat op een tafel legt. Overtollige lijm kan je met white spirit verwijderen. Je hoeft hierbij niets te klemmen.

Laat dit een dagje drogen, doe voldoende zandmengeling in het juiste vak. Als je de zandloper recht zet, moet 1 vak voor ongeveer 80 a 90% gevuld zijn). Maak daarna de naar boven liggende zijde (=achterwand) dicht met een triplex-plaat , door middel van schroeven ev. met lijm om lekkage te vermijden. De zandloper is nu klaar voor gebruik.

Alternatief

Hierin zit het zand gemengd met water samen met een kleine hoeveelheid lucht in een spleet tussen twee glazenplaten. Het zand valt tussen de luchtbelletjes door en dit heeft steeds weer andere 'stort'patronen tot gevolg. Maar altijd doet het je denken aan de aardlagen uit de lessen aardrijkskunde.

Wat gebeurt er? De verschillende soorten zand hebben een verschillende neiging om hun val te stoppen (verschillende storthoek). Wanneer de mengeling neervalt, zullen sommige deeltjes vlugger stilvallen dan andere. Het blijkt dat de korrels als het ware ontmengen tijdens het 'stilvallen', hierdoor komen ze soort per soort te liggen en zo komen de lagen tot stand.

In de proef die u zelf kan uitvoeren, zorgt dit voor het ontstaan van verschillende lagen in enkele minuten. In deze opstelling ontstaan, afhankelijk van de gebruikte soorten korrel, dikwijls meer dan 30 lagenparen. In de evolutietheorie is dit goed voor evenveel jaren.

Wat we verder nog kunnen opmerken is dat tijdens het leeglopen van het bovenste vak (dit zie je alleen in de zandloper),  er een structuur ontstaat die we dikwijls in de natuur tegenkomen. De grillig gekromde aardlagen kunnen hiermee dus ook zeer eenvoudig verklaard worden.

In de natuur gebeurde dit proces natuurlijk niet met een zandloper. Het ontstaan van zulke aardlagen moeten we zoeken in de zondvloed of minder grote natuurcatastrofes, waar enorme watervloeden waarschijnlijk de gehele aarde hebben omgewoeld. Wanneer deze vloedgolven begonnen tot stilstand te komen, konden de in suspensie zijnde deeltjes naar de bodem beginnen te vallen. De hoek van 45° die we in deze proef zien, zou dus onder invloed van de beweging van het water en het gelijkmatig neerkomen van de deeltjes herleid worden tot het horizontaal vlak.

Wanneer het uitdrogen van die lagen niet gelijkmatig gebeurde, zouden door de vermindering van het volume op bepaalde plaatsen, de bovenliggende lagen kunnen invallen, wat sterk gekromde lagen tot stand zou kunnen gebracht hebben.

Er bestaan talloze voorbeelden van dit fenomeen in de natuur. Bijvoorbeeld bij het opspuiten van een strand in Australië kon men, nadat een deel van het zand terug weggespoeld was, eenzelfde gelaagde  structuur ontdekken.

Maar u kan dit fenomeen ook waarnemen in uw eigen omgeving, bijvoorbeeld in de geultjes van een hevige regenbui kan u zien dat het meegenomen zand zich afzet in een soort golfpatroon.

Bij de zandloper is in het midden van de bergjes soms een strook te zien waar geen lagen gevormd werden. Dit is te wijten aan het tamelijk wild neerkomen van het zand op die plek, waardoor het zand niet de tijd kreeg om te 'stromen’. De 'souvenir'- opstelling heeft dit probleem niet.

Het is ook mogelijk dat een bepaalde combinatie van zandkorrels geen zichtbaar resultaat geeft in de proefopstelling. Dit is te wijten aan een te klein verschil in storthoek tussen de zandsoorten. Het is een kwestie van experimenteren of u raadpleegt het werk van Guy Berthault en zijn collega's: Experiments on stratification of Hetrogeneous sand Mixtures. Dit kan u onder meer vinden in Creation Technical Journal vol 8 no. 1 1994.

1 CEN Tech 8-1 f 37