Informatie en intelligentie
Wanneer we informatie bestuderen, merken we al snel dat er een essentieel verschil bestaat tussen louter gegevens en betekenisvolle boodschappen. In elke situatie waarin informatie wordt overgedragen – bijvoorbeeld van mens tot mens, of van een schrijver naar een lezer – is er altijd een zekere beperking: de ontvanger krijgt nooit alle details van de bron mee. Sommige aspecten blijven onopgemerkt of worden weggelaten, zoals geuren, subtiele nuances of variabelen die niet gemeten worden. Dit betekent dat de bron altijd meer weet dan de ontvanger.
Uit deze observatie volgt een fundamentele vraag: waar komt complexe, georganiseerde en doelgerichte informatie vandaan? Werner Gitt stelt dat dergelijke informatie niet vanzelf kan ontstaan, maar altijd terug te voeren is op een intelligente oorsprong.
Maar er is meer: Zonder een vooraf ontworpen systeem om de informatie te interpreteren = een taal en de toepassing van die taal, blijft elke reeks symbolen betekenisloos.
Dit principe wordt duidelijk wanneer we kijken naar genetische informatie in DNA. DNA bevat een code die alleen functioneel is binnen een reeds bestaand systeem van interpretatie en uitvoering. Zonder het complexe netwerk van biologische machines die de code lezen en interpreteren, heeft de informatie in DNA geen praktische betekenis. De interpretatieregels moeten vooraf afgesproken zijn tussen de zender en de ontvanger, zonder deze afspraak kan er geen informatie doorgegeven worden.
Dit betekent dat intelligentie altijd een cruciale rol speelt bij de totstandkoming en overdacht van betekenisvolle informatie.

Een voorbeeld:
Het verhaal van Kryptos is bijna even mysterieus als het kunstwerk zelf.
Het ontstaan
In 1990 kreeg de Amerikaanse kunstenaar Jim Sanborn de opdracht een kunstwerk te maken voor het hoofdkantoor van de CIA in Langley, Virginia. Omdat de CIA draait om geheimen, codes en het ontcijferen daarvan, besloot hij een beeldhouwwerk te maken waarin gecodeerde teksten waren verwerkt. Het werk kreeg de naam Kryptos, Grieks voor “verborgen” of “geheim”.
Het bestaat uit een grote koperen plaat (ongeveer 3,6 meter breed) in een elegante S-vorm, waarin bijna 2000 letters zijn uitgesneden. Deze letters zijn een geheimschrift, gebaseerd op klassieke cryptografische technieken (waaronder de Vigenère-cijfer).
De vier raadsels
Sanborn verwerkte vier afzonderlijke geheime teksten in het beeld. Hij gaf geen sleutel mee – de CIA-medewerkers en cryptografen moesten zelf uitzoeken hoe ze de code konden breken.
- Sectie 1: werd in 1991 gekraakt. Het onthult een boodschap over “tussen schaduw en licht” – een verwijzing naar verborgen informatie.
- Sectie 2: bevat coördinaten die verwijzen naar een plek op het CIA-terrein, een geheimzinnige aanwijzing dat er nog iets verborgen is.
- Sectie 3: verwijst naar het graf van de archeoloog Howard Carter, de ontdekker van Toetanchamon. Er staat een passage over de dag dat hij het graf opende en het licht de tombe binnendrong.
- Sectie 4: dit laatste deel, bestaande uit 97 tekens, is nog steeds onopgelost.
Sanborn heeft later een paar hints gegeven om cryptografen te helpen. Hij onthulde dat de woorden “BERLIN” en “CLOCK” ergens in de vierde sectie staan. Toch is de volledige tekst tot vandaag een mysterie.
De mythe en de fascinatie
Kryptos is uitgegroeid tot een icoon in de wereld van codekrakers en puzzelaars. Wereldwijd proberen duizenden hobbyisten en professionele cryptografen de laatste sectie te ontcijferen. Er bestaan zelfs online communities die er al decennia mee bezig zijn.
Wat het extra bijzonder maakt: zelfs CIA-agenten hebben toegegeven dat ze er in hun vrije tijd aan werken. Het beeld staat zo symbool voor iets dat precies bij de CIA past: dat de waarheid altijd verborgen kan zijn, en dat zelfs de slimste mensen soms niet alles kunnen ontcijferen.
BronL https://en.wikipedia.org/wiki/Kryptos
Gevolgen
Kryptos is inderdaad een sterk voorbeeld om de essentiële bouwstenen van informatieoverdracht duidelijk te maken. De essentiële elementen zijn:
- De zender – Jim Sanborn, de kunstenaar, die een boodschap in het kunstwerk verwerkte.
- De boodschap – de vier geheime teksten die een verhaal of aanwijzing bevatten.
- De afgesproken code – hij gebruikte cryptografische technieken (zoals de Vigenère-cijfer), die alleen te ontcijferen zijn met de juiste sleutel of methode.
- De ontvanger – de CIA en iedereen die de code probeert te breken. Alleen wie de code begrijpt, kan de boodschap “zien”.
👉 Dit toont meteen het punt dat Werner Gitt ook maakt: informatie is niet zomaar ruwe data, maar vereist een bewuste zender én een systeem van tekens dat zowel door zender als ontvanger gekend wordt. Zonder die gedeelde "afspraak" (code) blijft de boodschap verborgen, zoals we vandaag nog zien met de vierde sectie van Kryptos.
DNA als voorbeeld
Als we het schema van informatieoverdracht (zender – boodschap – code – ontvanger) toepassen op het DNA, vallen er meteen een paar dingen op:
1. De zender
Bij DNA is de vraag: waar komt de eerste code vandaan?
DNA bevat een volledig informatiesysteem met instructies om leven te bouwen.
Maar zoals bij Kryptos moet iemand of iets die “taal” hebben opgesteld. Evolutionaire biologen zeggen: “het is ontstaan via toeval en selectie”.
Gitt en anderen stellen: een intelligente bron is logischer, omdat je zonder zender geen betekenisvolle boodschap krijgt.
2. De boodschap
Het DNA bevat zeer complexe informatie (vier letters A, T, G, C, die samen instructies vormen).
Die boodschap gaat niet zomaar over willekeurige patronen, maar over functionele instructies (bouwplannen voor eiwitten, regulerende codes, schakelaars, etc.).
Dat lijkt sterk op een tekst in een echte taal.
3. De code
DNA werkt via de genetische code: drie basen (een codon) → één aminozuur.
Dat is een afgesproken vertaaltaal, zoals bij Kryptos de Vigenère-code.
Belangrijk: zo’n code werkt alleen als er een lezer bestaat die hem kan interpreteren (ribosomen, tRNA’s). Zonder dat systeem betekent DNA niets.
4. De ontvanger
In de cel zijn er mechanismen die de code lezen en uitvoeren: RNA-polymerase, ribosomen, tRNA.
Dit is alsof je een computer hebt die het programma begrijpt en uitvoert.
Zonder deze ontvangers zou de DNA-boodschap onbruikbaar zijn – net zoals bij Kryptos niemand iets begrijpt zonder de sleutel.
Conclusie
Als je dit schema toepast, merk je dat DNA:
een boodschap bevat (functionele instructies),
in een code is geschreven,
die alleen begrepen kan worden door een ontvanger die die code al kent.
Dat roept een fundamentele vraag op:
👉 Hoe kunnen boodschap én code én ontvanger tegelijk “per toeval” ontstaan en met mekaar samenwerken?
Dit is precies waar mensen zoals Werner Gitt hun argument op bouwen: informatie wijst altijd terug naar intelligentie, omdat je zonder een zender en een afgesproken systeem nooit betekenisvolle communicatie krijgt.
In principe zou dit per toeval kunnen ontstaan, maar complexe zaken hebben meestal een erg kleine kans dat ze vanzelf zouden kunnen ontstaan.
Maar het gaat niet enkel om de wiskundige kans, het gaat ook om de omstandigheden. En voor chemische reacties zijn er dikwijls heel wat randvoorwaarden….