1. Zintuiglijke waarneming (prikkels activeren het brein)

🧠 Processen (min. 10):

• Visuele prikkels activeren de nucleus accumbens (beloningscentrum).
• Geur (feromonen) bindt aan receptoren in het vomeronasaal orgaan en het olfactorisch systeem.
• Auditieve signalen (stemgeluid, lachen) beïnvloeden de amygdala.
• Gezichtssymmetrie en secundaire geslachtskenmerken activeren esthetisch beoordelingssysteem.

Belangrijkste hormonen: 

• Dopamine: start de interesse.
• Noradrenaline: verhoogt alertheid en focus.

2. Eerste indruk en sociale beoordeling

💡 De "eerste indruk" en sociale beoordeling zijn niet zomaar psychologische reacties. Ze zijn geworteld in een spektakel van biologische processen die zich in milliseconden voltrekken.

Processen (min. 15):

• Oxytocine beïnvloedt sociale herkenning.
• Spiegelneuronen in de hersenen herkennen lichaamstaal, micro-expressies.
• De prefrontale cortex beoordeelt “geschiktheid” op basis van culturele en evolutionaire voorkeuren.

3. Activatie van het beloningssysteem (verliefdheidsfase)

🔬 Processen (min. 20):

• Dopamine piekt: gevoel van geluk, motivatie.
• Serotonine daalt: obsessief denken, romantische fixatie.

• Cortisol stijgt: lichamelijke stress, hartkloppingen.

• Oxytocine en vasopressine verhogen bij lichamelijk contact → binding.

⚖️ 4. Hormonale invloeden bij mannen en vrouwen

👩 Vrouwen:

• Oestrogeen: verhoogt gevoeligheid voor geur, aanraking en emotionele prikkels.https://nl.wikipedia.org/wiki/Oestrogeen
• Luteïniserend hormoon (LH) en FSH bepalen vruchtbare periodes.

Tijdens ovulatie: verhoogde feromoonproductie en aantrekkelijkheid.
👨 Mannen:

• Testosteron: verhoogt seksuele aandrang, concurrentiegedrag.
• Dihydrotestosteron (DHT): activeert typische mannelijke gedragspatronen.

Zien van aantrekkelijke vrouw verhoogt testosteron binnen minuten.

🧬 5. Genetische compatibiliteit en geur (MHC-complex)

Processen (min. 10):

• Vrouwen prefereren de geur van mannen met een verschillend Major Histocompatibility Complex (MHC) → genetisch diverse nakomelingen.
• Reukzin beïnvloedt hormonale cycli (het beroemde 'dorm-effect' tussen vrouwen).
• Onbewuste evaluatie van immunologische compatibiliteit.

💞 6. Hechting en langdurige binding

Processen (min. 15):

• Oxytocine en vasopressine vormen de basis van monogame binding.
• Herhaling van aanraking en seks versterkt receptorgevoeligheid voor deze hormonen.
• Hersennetwerken vormen "liefde-geheugensporen".

🧪 7. Epigenetische beïnvloeding door ervaring

Processen (min. 10):

• Seksuele en romantische ervaringen beïnvloeden de methylatie van genen die betrokken zijn bij stress, hechting en hormoonreceptoren.
• Eerste liefdesrelaties vormen een epigenetisch profiel dat later gedrag stuurt.

🔹 Wat is methylatie?

DNA-methylatie = het toevoegen van een methylgroep (-CH₃) aan cytosine in CpG-sites van DNA.
Het schakelt genen aan of uit door de toegankelijkheid voor transcriptiefactoren te veranderen.
Het DNA zelf verandert niet, maar de manier waarop genen werken wél.

🔹 Seksuele en romantische ervaringen

Onderzoek (bij mensen en dierenmodellen) laat zien dat ervaringen in hechting, intimiteit en stressvolle relaties invloed hebben op epigenetische patronen. Enkele voorbeelden:

• Hechting en oxytocine

Oxytocine (“knuffelhormoon”) speelt een grote rol in binding, vertrouwen en seksueel gedrag.
Studies tonen dat de OXTR-genen (oxytocinereceptor) epigenetisch beïnvloed worden.
Methylatie van dit gen → kan de gevoeligheid voor oxytocine verlagen → minder gevoelig voor nabijheid, vertrouwen of intimiteit.

• Stress en cortisol

Seksuele of relationele ervaringen kunnen ook het stress-systeem (HPA-as) beïnvloeden.
Het NR3C1-gen (glucocorticoïdreceptor) bepaalt hoe sterk het lichaam reageert op cortisol (stresshormoon).
Meer methylatie → receptor minder actief → stressreacties worden ontregeld (te sterk of te zwak).

• Trauma en seksualiteit

Traumatische ervaringen (bijvoorbeeld misbruik of relationele verwaarlozing) worden vaak geassocieerd met verhoogde methylatie in genen voor stressregulatie (NR3C1, FKBP5).
Dat kan leiden tot hogere kwetsbaarheid voor angst, depressie en moeite met gezonde relaties.

• Liefdevolle, stabiele relaties

Het omgekeerde is ook waar: positieve ervaringen (warmte, veiligheid, gezonde seksualiteit) kunnen zorgen voor demethylatie of stabilisatie van deze genen.
Daardoor werkt het oxytocine-systeem beter, neemt stressbestendigheid toe en ervaart iemand meer verbondenheid.

🔹 Langetermijneffect

 Deze epigenetische “afdrukken” kunnen jaren blijven bestaan en deels verklaart dat waarom vroege ervaringen in relaties zo’n grote impact hebben op latere hechting en seksualiteit.
Er zijn aanwijzingen dat sommige van deze epigenetische patronen zelfs overerfbaar zijn (intergenerationele overdracht), al is dat bij mensen nog onderwerp van debat.

🔹 Conclusie

 Seksuele en romantische ervaringen doen dus meer dan tijdelijk gedrag of stemming beïnvloeden:

• Ze herprogrammeren de gevoeligheid van stress- en bindingssystemen in ons lichaam.
• Dit gebeurt via epigenetische regulatie van genen zoals OXTR (oxytocine), NR3C1 (stress), FKBP5 (stresscoördinatie).
• Daardoor kan liefde, veiligheid en verbondenheid letterlijk in ons DNA-profiel “geschreven” worden — maar ook pijn, verwaarlozing en trauma.